Badanie PARP: polskie przedsiębiorstwa słabo chronią swoje dobra intelektualne

Brak zainteresowania ochroną własności przemysłowej wśród przedsiębiorców, bariery w samodzielnym uzyskaniu praw ochronnych i duży dystans do europejskiej czołówki pod względem liczby uzyskiwany patentów - to obraz polskich innowacyjnych firm, który wyłania się z badania przeprowadzonego na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)- informuje rzecznik prasowy Agencji, Monika Karwat-Bury.

Badanie zrealizowano wśród innowacyjnych firm prowadzących działalność badawczo-rozwojową i posiadających w swoich aktywach zarejestrowane wzory przemysłowe i użytkowe lub prawnie chronione wynalazki.

Jak wyjaśnia Karwat-Bury wykonano je w związku z uruchomieniem w tym roku działania 5.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka "Zarządzanie własnością intelektualną", umożliwiającego przedsiębiorcom ubieganie się o dofinansowanie kosztów ochrony swoich dóbr intelektualnych.

Z raportu podsumowującego badanie wynika, że choć większość ankietowanych przyznała, że pozyskanie nowych patentów lub rejestrowanie wzorów jest istotne z punktu widzenia realizacji strategii rozwoju firmy, to tak naprawdę dla większości przedstawicieli sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) zagadnienia ochrony własności przemysłowej stanowią problem marginalny.

Polacy raczej nie dostrzegają, jak ważne jest uzyskanie praw ochronnych dla posiadanych dóbr intelektualnych. Jeżeli już rozpoczynają starania o pozyskanie patentu, to zasadniczymi przesłankami są dla nich zapobieganie kopiowaniu lub imitowaniu produktów i usług oraz ułatwienia w zdobywaniu nowych rynków.

Zdaniem autorów raportu, niepokojącą kwestią jest również to, że wielu przedsiębiorców wskazuje na istnienie w Polsce licznych barier, które utrudniają samodzielne uzyskanie praw ochronnych dla swoich wyrobów i rozwiązań. Ankietowani najczęściej wymieniali wysokie koszty finansowe związane z uzyskaniem praw ochronnych (72 proc.), długotrwałość takiego procesu (67 proc.), niedostępność szkoleń w tym zakresie (39 proc.), skomplikowane procedury administracyjne (38 proc.), niedostępność bezpłatnego doradztwa w tym zakresie (36 proc.) oraz wątpliwą skuteczność ochrony i trudną egzekucję posiadanych praw (31 proc.).

"Jednocześnie z przeprowadzonych badań wynika, że skala zainteresowania zagadnieniami dotyczącymi ochrony własności przemysłowej, w tym także możliwością uzyskania pomocy publicznej w tym zakresie (np. w ramach działania 5.4 PO IG) jest stosunkowo niewielka wśród firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw" - czytamy w raporcie PARP.

Eksperci Agencji uważają, że przyczyn takiej sytuacji może być kilka. Przede wszystkim polscy przedsiębiorcy mają zbyt małą wiedzę na temat zasad, procedur i korzyści związanych z ochroną własności intelektualnej. Poza tym, w obliczu innych problemów, z którymi muszą sie zmierzyć potrzeba uzyskania takiej ochrony nie wydaje im się aż tak istotna.

"Polskie firmy z sektora MSP są w dalszym ciągu są w większości odtwórcze i nastawione raczej na technologie już sprawdzone niż na własną innowacyjność" - oceniają specjaliści.

Tymczasem, co podkreśla Monika Karwat-Bury, we współczesnej gospodarce własność intelektualna stanowi jeden z filarów konkurencyjności. Jej ochrona może prowadzić do uzyskania i utrzymania przewagi konkurencyjnej, zwłaszcza przez przedsiębiorstwa innowacyjne.

Wyniki badania pokazują również, że na tle innych krajów UE Polska nie wypada najlepiej - plasuje się zdecydowanie poniżej przeciętnej. "Pod względem nakładów na działalność badawczo- rozwojową, Polska nie tylko pozostaje daleko poza wiodącymi państwami UE (Szwecja, Finlandia, Dania, Niemcy, Austria), lecz także wyraźnie odstaje od średniej dla całej Unii Europejskiej" - piszą pracownicy PARP w podsumowaniu badania. A konsekwencją tego jest bardzo niski poziom innowacyjności polskiej gospodarki - dodają.

Eksperci podkreślają też - jak pokazało badanie - wysokie uzależnienie procesów innowacyjnych w Polsce od partnerów zagranicznych. Ponad 40 proc. wniosków patentowych, zgłaszanych przez Polaków do Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO), dotyczy wynalazków będących własnością podmiotów niemających swojej siedziby w Polsce. Zaś innowacyjne firmy innowacyjne, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową i posiadają zarejestrowane wzory (przemysłowe, użytkowe) lub prawnie chronione wynalazki (patenty), stanowią zaledwie około 2 proc. sektora MSP.

Na szczęście od 2001 roku występuje tendencja rosnąca w liczbie uzyskiwanych przez krajowe przedsiębiorstwa praw ochronnych dla własności intelektualnej. Wyraźnie wrosła liczba zarejestrowanych znaków towarowych. Jednak, jak podkreślają specjaliści, nie można tego traktować jako wskaźnika wzrostu innowacyjności polskich firm. Znaki towarowe są bowiem konsekwencją prowadzonych przez przedsiębiorców badań marketingowych, a nie prac badawczo- rozwojowych, istotnych z punktu widzenia innowacyjności.

Aby zmienić smutny obraz polskiej rzeczywistości w kwestii ochrony własności przemysłowej i przyczynić się do poprawy istniejącego stanu rzeczy, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, uruchomiła w tym roku działanie 5.4 programu Innowacyjna Gospodarka "Zarządzanie własnością intelektualną". W jego ramach udziela wsparcia finansowego na tego typu działania. Jednak, zdaniem specjalistów, razem z ofertą finansową, konieczne jest podjęcie działań edukacyjnych, które spopularyzują wiedzę w zakresie ochrony własności przemysłowej wśród przedsiębiorstw. Należy także zwiększyć zaangażowanie rzeczników patentowych w pomoc polskim biznesmenom i wyeliminować istotne bariery proceduralne, wśród których najistotniejszą i najbardziej dokuczliwą jest długi czas trwania procesu patentowego, niejednokrotnie przekraczający żywotność przedmiotu ochrony.

"Z przeprowadzonej ewaluacji wynika, że nie należy oczekiwać w wyniku wdrożenia działania 5.4 PO IG znaczącego wzrostu liczby zgłaszanych praw ochronnych na własność przemysłową - komentuje Jacek Pokorski, koordynator badań ze strony PARP. - Natomiast można przypuszczać, że ułatwi ono małym firmom rejestrację i ochronę prawną dóbr intelektualnych".

Pokorski ma nadzieję, że omawiane działanie wspomoże innowacyjne przedsiębiorstwa w czasie obecnego spowolnienia gospodarczego i ułatwi im przetrwanie trudnego okresu, a także przyczyni się do zbudowania trwałych więzi pomiędzy różnymi uczestnikami procesu tworzenia, analizowania i ochrony własności przemysłowej, czyli m.in. rzecznikami patentowymi, firmami doradczymi i szkoleniowymi oraz instytucjami otoczenia biznesu i światem nauki.

Więcej informacji o wynikach badania można znaleźć na stronie internetowej:
www.parp.gov.pl