Innowacyjna technologia w archeologii

Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z firmą MGGP Aero Sp. z o.o. rozpoczął pilotażowy projekt wykorzystujący najnowsze technologie w archeologii.



Inicjatywa polega na zastosowaniu lotniczego skaningu laserowego tzw. LIDAR (ang. Light Detection and Ranging) - bezinwazyjnej metody badawczej, która umożliwia m.in. weryfikację dotychczas rozpoznanych stanowisk archeologicznych i obiektów związanych z działalnością człowieka w przeszłości oraz wykrycie tych nieznanych.

MGGP Aero to jedyna polska firma, która posiada lotniczy skaner laserowy, czyli system LIDAR (więcej o sposobie działania LIDAR-u można przeczytać tutaj).

W wyniku konsultacji - zainicjowanych w 2009 roku - między pracownikami Instytutu Archeologii UKSW, a firmą MGGP Aero, dane pozyskane metodą lotniczego skaningu laserowego w postaci Numerycznego Modelu Terenu wykorzystano do wstępnego rozpoznania oraz weryfikacji stanu zachowania i występowania stanowisk archeologicznych w rejonie między Wartą, Koninem a Kołem.

"Skaning laserowy ma unikalną cechę przenikania przez pokrywę roślinną. Możliwe jest więc pozyskanie informacji o ukształtowaniu terenu nawet pod gęstą roślinnością np. lasem" - wyjaśnia Łukasz Sławik, dyrektor Segmentu Ochrony Środowiska w MGGP Aero.

"Efektem potwierdzającym pozytywne rezultaty dotychczasowej współpracy jest m.in. prezentacja wyników dotychczasowych prac +LIDAR w badaniach archeologicznych+ przedstawiona na konferencji naukowej +Metody geofizyczne w archeologii polskiej+, zorganizowanej 9 czerwca w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie" - mówi dr Rafał Zapłata, zastępca dyrektora Instytutu Archeologii UKSW, a zarazem inicjator projektu ze strony Uniwersytetu.

Podstawą projektu są pomiary wykonane przez MGGP Aero na obszarze województwa wielkopolskiego oraz częściowo województwa łódzkiego. Rozpoznanie terenu objęło m.in. obszary zalesione, które znajdują się poza zasięgiem standardowego rozpoznania archeologicznego, czyli badań powierzchniowych.

W wyniku dotychczasowej współpracy wykryto, na podstawie wygenerowanego Numerycznego Modelu Terenu, nowe stanowiska i obiekty archeologiczne. Zweryfikowano również wcześniej zarejestrowane stanowiska oraz udokumentowano w postaci cyfrowej obecny stan zachowania reliktów przeszłości.

"Równorzędnym efektem podjętego przedsięwzięcia było zdobycie wiedzy i doświadczeń z zakresu przydatności tego typu technologii w badaniach archeologicznych, jak również dostarczenie informacji z zakresu interpretacji obiektów archeologicznych instytucjom i jednostkom - takim jak MGGP Aero - zajmujących się pomiarami oraz przetwarzaniem danych cyfrowych" - relacjonuje dr Zapłata.

Konsultacje zaowocowały również wstępnym wypracowaniem metodyki badań w zakresie ochrony dziedzictwa archeologicznego w oparciu o nowoczesne technologie.

Zdaniem dr. Zapłaty, zastosowanie LIDAR-u to szansa na nowoczesne monitorowanie stanu zachowania obiektów historycznych i archeologicznych oraz rejestrowanie zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego.

"LIDAR stanowi narzędzie oferujące nową jakość badań w archeologii, a zarazem nową formę ochrony, dokumentowania, rozpoznawania oraz monitorowania dziedzictwa archeologicznego. Omawiana technologia, to również wsparcie dla współczesnej archeologii pod kątem rozpoznania dziedzictwa archeologicznego, konserwacji przez dokumentację cyfrową, popularyzacji wiedzy i wizualizacji obiektów historycznych oraz archeologicznych" - uważa archeolog.

"Zastosowanie omawianej technologii w archeologii przyczyniłoby się z pewnością do poprawy efektywności pracy, podwyższenia dokładności i jakości pozyskiwanych danych oraz przyspieszyłoby prace badawcze i dokumentacyjne" - dodaje Łukasz Sławik.

LIDAR w polskiej archeologii to krok w stronę dużych zmian jakościowych prowadzonych prac, jak również przeformułowanie dotychczasowego sposobu pozyskiwania, przechowywania oraz przetwarzania danych. To również nowatorska forma łączenia lotniczych (również satelitarnych) zdjęć cyfrowych powierzchni terenu, numerycznego modelu terenu oraz ortofotomap - co rozszerza możliwości analizy i interpretacji obiektów archeologicznych.

Widok badanego obszaru w postaci Numerycznego Modelu Terenu po zastosowaniu LIDAR-u, fot. MGGP Aero